वैकुंठ मेहता राष्ट्रीय सहकार व्यवस्थापन संस्था, पुणे येथे ७० वा सहकार सप्ताह साजरा
पुणे, दि. २०: वैकुंठ मेहता राष्ट्रीय सहकार व्यवस्थापन संस्था, पुणे ने १४ ते २० नोव्हेंबर २०२३ या कालावधीत ७० वा सहकार सप्ताह मोठ्या उत्साहात साजरा केला आणि संपूर्ण आठवडाभर सहकार केंद्रित उपक्रम राबवले. या वर्षी सहकार सप्ताहाची मध्यवर्ती संकल्पना “भारताला पाच ट्रिलियन डॉलर्सची अर्थव्यवस्था आणि शाश्वत विकास उद्दिष्टे बनवण्यात सहकारी संस्थांची भूमिका” होती. १४ नोव्हेंबर २०२३ रोजी सहकार चळवळीतील दिग्गज वैकुंठ मेहता यांना श्रध्दांजली अर्पण करून सहकार सप्ताह सोहळा सुरू झाला आणि त्यानंतर सहकारी संस्थेचे निबंधक आर. के. मेनन यांच्या हस्ते सहकार ध्वजारोहण झाले.
“सहकारातील अलीकडील विकास” या सादरीकरणाने पहिल्या दिवसाच्या उपक्रमाची सुरुवात झाली. डॉ. ए. के. अस्थाना, सहयोगी प्राध्यापक यांनी देशातील सहकार चळवळ बळकट करण्यासाठी सहकार मंत्रालयाने घेतलेल्या ५४ प्रमुख उपक्रमांवर सादरीकरण केले. डॉ. ए. के. अस्थाना यांनी सहकार मंत्रालयाने आतापर्यंत पूर्ण केलेल्या २८ प्रमुख उपक्रमांवर प्रकाश टाकला. बहुउद्देशीय प्राथमिक सहकारी संस्था, नवीन सहकार धोरण, राष्ट्रीय सहकारी डेटा बँक, निर्यात क्षेत्रातील ३ नवीन बहुराज्यीय सहकारी संस्था, बियाणे आणि सेंद्रिय उत्पादनांची तपशीलवार माहिती ठळक करण्यात आली. कार्यक्रमादरम्यान प्रेक्षकांना एक व्हिडिओ देखील दाखवण्यात आला ज्यामध्ये आमच्या पंतप्रधानांनी सांगितलेल्या पाच ट्रिलियन डॉलर्स अर्थव्यवस्थेच्या जीडीपी साध्य करण्यासाठी त्यांचे योगदान देण्यासाठी सहकारी क्षेत्रातील सर्व क्षेत्रांचे संरेखन चिन्हांकित केले. गृहमंत्री आणि सहकार मंत्री अमित शहा यांनी नागरी सहकारी बँका, साखर सहकारी संस्थांना दिलेला दिलासाही अधोरेखित करण्यात आला. डॉ. हेमा यादव, वामनीकॉमच्या संचालिका यांनी सहकाराच्या पुनरुज्जीवनावर सर्वसमावेशक सादरीकरण केले आणि विविध प्रमुख पैलूंचा समावेश केला. तिने सहकारी मॉडेलचा अभ्यास करून, सामाजिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी त्याचे महत्त्व अधोरेखित करून सुरुवात केली. सहकारी संस्थांना भेडसावणाऱ्या समस्यांकडे लक्ष वेधत त्यांनी या समस्यांना प्रभावीपणे हाताळण्यासाठी नवीन धोरणाची गरज असल्याचे प्रतिपादन केले. सादरीकरणामध्ये सहकारी उपक्रमांच्या प्रस्तावनेची अंतर्दृष्टी समाविष्ट आहे आणि उदयोन्मुख क्षेत्रांवर प्रकाश टाकला आहे जेथे सहकारी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावू शकतात. उल्लेखनीय म्हणजे, ८.५ लाख सहकारी संस्था आणि २९ कोटी सभासदांची धक्कादायक आकडेवारी सांगून डॉ. यादव यांनी सहकारी संस्थांच्या विकासाचे मॉडेल अधोरेखित केले, ज्यामुळे सदस्यसंख्येच्या बाबतीत ते जगातील सर्वात मोठे आहे. सहकारी संस्थांच्या परिसंस्थेचे अन्वेषण करताना, डॉ. यादव यांनी एक विभाग उघड केला जेथे २० % क्रेडिट-आधारित आणि ८० % गैर-क्रेडिट आधारित आहेत. त्यांनी अमूल च्या उदाहरणाचा वापर करून सहकारी संस्थांमधील भांडवल व्यवस्थापन प्रक्रिया स्पष्ट केली. पुनरुज्जीवनाची गरज असलेल्या कार्यक्षेत्रांवर प्रकाश टाकून सादरीकरणाने सहकारी संस्थांच्या ५४ उपक्रमांवर भर दिला. १६ नोव्हेंबर २०२३ रोजी कॉसमॉस बँकेचे मुख्य तंत्रज्ञान अधिकारी नचिकेत पोहेकर यांना या विशिष्ट दिवसाच्या थीमवर “सहकाराच्या डिजिटलायझेशनसाठी तंत्रज्ञानाचा अवलंब आणि उन्नतीकरण” या विषयावर आमंत्रित करण्यात आले होते. निखिल यादव, कृषीशास्त्र अॅग्रोटेकचे संस्थापक आणि सीईओ सर्वेश घंगाल्ले, द फार्म्सचे सीईओ आणि सह-संस्थापक आणि एसएनआरएएसएसईएसटीईएमएस स्टार्टअप व्हेंचरिस्टचे सीईओ सुवो सरकार यांना दिवसाच्या “इझ ऑफ डुइंग बिझनेस’ या थीमवर त्यांचे अनुभव शेअर करण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले होते. २० नोव्हेंबर २०२३ रोजी किशोर कुमार, मुख्य प्रकल्प समन्वयक यांचे ऑनलाइन व्याख्यान आयोजित करण्यात आले होते ज्यांनी मेळाव्याला संबोधित केले. किशोर कुमार यांच्या सादरीकरणाने शाश्वत विकास उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी प्रशिक्षण आणि शिक्षण, नवकल्पना, तंत्रज्ञान आणि सरकारी सहकार्य यांच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेवर भर दिला.
